تفاوت برنج کشت اول و کشت دوم
برنج کشت اول :
کشت برنج که از مهم ترین غلات در سراسر دنیا ، در خاورمیانه خصوصا شرق خاورمیانه رواج دارد . کشت این محصول در کشور ما از اوایل فروردین ماه ، کشاورزان و شالیکاران شروع به آماده سازی بذر ها و خوشه ها برنج برای کاشتن آن ها در شالیزار می‌نمایند .
برنج کشت اول طی مراحل مختلف ، به دست می‌آید . کشاورزان در ابتدا خوشه های برنج را در آب و نمک قرار داده و پس از جداسازی بذر های قابل کشت آن ها را شسته و به منظور جوانه زنی ، بین 24 تا 48 ساعت در محیطی مرطوب نگهداری می‌کنند . پس از آن که بذر ها جوانه زندند ، آن ها را در زمینی که طی مراحل مختلف آماده شده است ، می‌کارند .
در مناطقی با شرایط آب و هوایی استان گیلان ، بین 25 تا 30 روز زمان لازم است تا نشاء های آماده شده به زمین اصلی انتقال یابند . انتقال و کاشت نشاء ها باید به آرامی و با دقت انجام شود تا از وقوع هر گونه آسیب به نشاء جلوگیری شود .
در به دست آوردن برنج کشت اول ، پس از کنترل روزانه ی مقدار آب زمین ، اطمینان از عدم وجود آفات و حشرات مضر ، تامین به موقع مواد معدنی زمین ، از بین بردن علف های هرز و کنترل تمام مراحل رشد گیاه ، برنج آماده ی برداشت می‌شود .
هنگامی که برنج به مرحله ی برداشت می‌رسد شالیکاران و کشاورزان آب دهی را قطع کرده و پس از خشک شدن زمین ، برنج را می‌چینند .
شلتوک های برنج را طی مراحل دیگری مانند خشک کردن و تمیز کردن ، آن ها را پوست می‌کنند و پس از جداسازی دانه های برنج از سبوس و پوست برنج ، آن ها را با توجه به دانه و نیم دانه بودن ، در بسته بندی های مشخصی تفکیک می‌کنند .
به این صورت ، برنج کشت اول آماده فروش و انتقال به مراکز فروش برنج می‌گردد .
برنج کشت دوم :
مراحل کاشت ، داشت و برداشت برنج کشت دوم برنج همانند کشت اول می‌باشد و تفاوتی از این لحاظ ندارند . برداشت این برنج نیز در ماه آبان انجام می‌شود . نگهداری این برنج در ابتدا نیاز به آب زیادی دارد ، چرا که نشای آن در اوج گرمای مرداد ماه انجام می‌شود و بخار سطحی آب در این زمان بسیار زیاد است . به همین دلیل تنها کشاورزانی که از قابلیت آبیاری زمین خود به واسطه چاه مجزا یا آب بندان یا نزدیکی به رودخانه با آب دائمی مطمئن هستند اقدام به کشت دوم می‌کنند .
کشت دوم بیشتر در استان مازندران و منطقه فریدونکنار انجام می‌شود و عملا در استان های دیگر مانند استان گیلان شاهد کشت دوم نیستیم . در کشت دوم اغلب از برنج های متفاوت با کشت اول مانند رقم بینام که نسبت به سرمای پاییزی نیز مقاومتر است ، استفاده می‌شود . کشت دوم به طور کلی ، از پخت و عطر بهتری نسبت به کشت اول برخوردار است . بهره وری از آب باران پاییزی و آفتاب متفاوت آن به عقیده بسیاری ، طعم برنج کشت دوم را بهتر می‌کند . همچنین به دلیل اینکه فاصله زمانی آخرین سم پاشی کشت دوم تا برداشت آن ، نسبت به کشت اول بیشتر است گفته می‌شود برنج سالم تری است . نحوه عملکرد سم های آفت کش مانند سم کرم ساقه خوار به این گونه است که سم پس از استعمال ، در بافت گیاه برنج نفوذ می‌کند و کرم های ساقه خوار پس از مصرف قسمت کمی از ساقه های برنج ، از بین می‌روند . اما دوز این سم پس از مدتی در بافت گیاه کم شده و در نهایت از بین می‌رود . طولانی بودن این زمان در کشت دوم ضامن سلامتی بیشتر برنج است . قیمت برنج کشت دوم در مقایسه با مدل مشابه کشت اول آن تا اندازه ای بیشتر است .
برنج راتون یا دونوج چیست ؟
بعد از برداشت برنج کشت اول ، کشاورزها ساقه های شلتوک را بریده و زمین را آبیاری می‌کنند. سپس به زمین زمان می‌دهند تا برنج‌هایی که در دور اول رشد نکرده بودند ، رشد کرده و یا ساقه های جدیدی از ریشه های برنج بیرون آیند و خوشه های برنج تشکیل شوند . در این مرحله به هیچ وجه کاشت جدید انجام نمی‌شود بلکه فقط به برنج های قبلی که به مرحله برداشت نرسیده بودند ، فرصت رشد داده و مراحل کاشت برنج از مرحله آبیاری به بعد تکرار می‌شود . در این زمان اگر آبیاری ، کود دهی و سم پاشی برنج به خوبی انجام شود ، محصول باکیفیتی به دست می‌آید که بسیار خوش‌طعم است . محصول به‌دست آمده از این برداشت بسیار کم است . به این برنج ، برنج چین دوم یا دونوج می‌گویند . برنج دونوج در استان گیلان با اسم برنج راتون هم شناخته می‌شود .