درباره حشره شپشک برنج :
یکی از انواع آفات‌ها که در محیط گرم و رطوبت می‌باشد حشره شپشک برنج است مثلا اگر تخم آفتی داخل گونی برنج باشد و برنج را در محلی گرم و نسبتا مرطوب نگهداری کنید به احتمال زیاد پس از مدتی با باز کردن گونی ، با حشرات ریزی مواجه خواهید شد البته توجه داشته باشید که برنجی که به تازگی تبدیل شده است نباید در معرض سرما و باد قرار بگیرد چون در این صورت برنج بند خواهد انداخت . نام علمی حشره برنج یا شپشک برنج ، سیتوفیلوس اوریزائه ( Sitophilius oryzae ) است که مجموعه‌ای از آفت ریز هستند که در واقع بیشتر به برنج ، گندم ، غلات و برخی محصولات کشاورزی دیگر حمله می‌کنند .
سیتوفیلوس اوریزائه :
شپشک بالغ برنج تا دوسال می‌تواند عمر کند . میزان تخمگذاری این آفت در هر بار بین 2 تا 6 عدد می‌باشد و در طول زندگی خود می‌تواند تا 300 عدد تخم می‌گذارد .
این حشره دارای فک پایینی قوی می‌باشد که برای جویدن هسته برنج و ذخیره مواد غذایی مورد نیاز تخم از آن استفاده می‌کند . شپشک به وسیله خرطوم منحصر به فرد خود مواد غذایی مورد نیاز خود را درون لارو قرار می‌دهد و 2 الی 4 روز بعد وارد مرحله شفیره می‌شود .
شپشک های برنج در تمام مراحل رشد می‌کنند و کنترل آنها فقط از طریق کنترل منابع غذایی و مکان یابی امکان پذیر می‌باشد . منابع غذایی شپشک در صورتی که به مدت 3 روز در دمای 18- قرار بگیرند یا به مدت 15 دقیقه در دمای 60 درجه باعث نابودی شپشک ها می‌شود .
در ادامه روش های خانگی دفع این آفت را مورد بررسی قرار دادیم :
برگ درخت گردو :
برگ گیاه گردو از سالم ترین و مؤثر ترین روش ها برای از بین بردن شپشک می‌باشد . برای اینکار لازم است تا به ازای هر کیلو برنج یک عدد برگ گوشتی گردو را درون کیسه قرار دهید . توجه داشته باشید که برگ گیاه گردو خاصیت پیشگیری و دور کنندگی دارد و از آن برای از بین بردن شپشک برنج استفاده نمی‌شود . برای اینکار می‌توانید با قرار دادن برنج در هوای آزاد به گونه ایی که به تمامی قسمت ها هوا برسد برنج خود را از شپشک پاک کنید و با قرار دادن برگ گردو در کیسه برنج از تکثیر مجدد شپشک برنج جلوگیری کنید .
استفاده از آب جوش :
برای از بین بردن شپشک برنج در خانه می‌توانید آب جوش روی برنج بریزید زیرا آب جوش شپشک و تخم های آنها را می‌کشد . پس از مردن شپشک ها ، آنها در سطح آب شناور می‌شوند و خیلی راحت می‌توانید به آنها را جدا کنید . با حرارت دادن برنج هم می‌توانید شپشک ها و تخم هایشان را بکشید .
استفاده از برگ بو یا چریش :
یکی از بهترین راه ها برای از بین بردن شپشک برنج ، قرار دادن برگ بو و برگ چریش در برنج است که حشرات را از برنج دور می‌کند .
استفاده از میخک:
برای دور کردن شپشک ها از برنج ، کمی میخک درون ظرف برنج بگذارید تا حشرات از بین بروند و از ورود آن ها به ظرف جلوگیری شود . گذاشتن کمی میخک در قفسه های نگه داری غذا یا آشپزخانه اجازه ورود شپشک را نمی‌دهد .
استفاده از قرص برنج ممنوع :
فسفید آلومینیوم ( AlP ) یا قرص برنج یکی از شایع‌ترین آفت‌کش های دنیاست . این ماده در حضور آب ، بخار آب یا اسید معده ، گاز فسفین ( PH3 ) آزاد می‌کند که موجب مسمومیت می‌شود . دو سوم مسمومین جان خود را از دست می‌دهند . اقدامات درمانی برای مسمومان قرص برنج ، تنها اقدامات حمایتی – علامتی است و در حقیقت هیچ پادزهر شناخته شده‌ای برای آن وجود ندارد . میزان تاثیرگذاری این اقدامات برای مسمومان بستگی کامل به میزان مسمومیت و زمان رسیدن به مرکز درمانی دارد و میزان مرگ در مسمومیت با قرص برنج 80 تا 100 درصد است . آنچه باید مدنظر قرار گیرد ، آن است که معدود موارد درمان شده مربوط به مسمومین تنفسی بوده و مسمومین گوارشی نجات نمی‌یابند .
استفاده از جعبه کبریت :
برای از بین بردن شپشک برنج از یک جعبه کبریت داخل برنج بگذارید . گوگرد کبریت ها حشرات را فراری می دهد زیرا این حشرات از گوگرد متنفر هستند . می‌توانید برای تاثیر بیشتر چند سوراخ بر روی جعبه ایجاد کنید تا گردش هوا در جعبه کبریت بیشتر شود .
از تله‌های چسبناک استفاده کنید :
تله‌های چسبناک انواع گوناگونی دارند . چون این موجودات جذب روشنایی می‌شوند ، با خارج کردن برنج از ظرف و ریختن آن روی سینی ، شپشک‌ها پراکنده می‌شوند . تله‌ها را در لبه سینی یا ظرف موردنظر قرار دهید . وقتی شپشک‌ها سعی می‌کنند فرار کنند ، به تله می‌چسبند . شپشک نمی‌تواند خودش را از تله خلاص کند و همان جا از بین می‌رود .
برنج را در فریزر نگهداری کنید :
سرما دادن در درجه بالا تأثیری مشابه حرارت بالا روی شپشک دارد . برای اینکه نتیجه بگیرید ، برنج باید دست‌کم یک هفته در فریزر بماند . اگر فضای کافی در فریزر ندارید ، می‌توانید هر هفته مقدار کمی برنج را در آن بگذارید .
راه‌های پیشگیری از کرم زدن برنج :
توجه داشته باشید که برای جلوگیری از کرم زدن برنج لازم است تا آن را در محلی خشک و خنک نگهداری نمایید ، زیرا شپشک‌ها برای رشد و تولید مثل نیاز به مکانی تاریک ، گرم و مرطوب دارند .
برنج را بایستی در یک قفسه که با زمین حدود 10 سانتی متر فاصله دارد طوری قرار دهید که هوا در آن جریان داشته باشد .
گونی برنج را نباید به دیوار تکان دهید زیر این گونه هوا در آن جریان نخواهد داشت .
تعداد زیادی گونی برنج را بر روی هم قرار ندهید ، زیرا گرمای ناشی از آن موجب رشد حشرات خواهد شد .
گونی‌ها برنج را بایستی بر روی پالت‌های پلاستیکی قرار دهید .
برنج را در فضایی مرطوب و در آشپزخانه و یا اتاق هایی که در آن درب حمام قرار دارند قرار ندهید